Ο όρος ψυχώσεις αναφέρεται σε σύνολο διαταραχών με απώλεια ελέγχου της πραγματικότητας, που συνήθως συνοδεύεται από διαταραχές της σκέψης, αποδιοργάνωση του λόγου και της συμπεριφοράς, ψευδαισθήσεις και συναισθηματική άμβλυνση.
Στις ψυχωσικές διαταραχές που δεν οφείλονται σε σωματική κατάσταση (πχ. κροταφική επιληψία, αβιταμίνωση, άνοια, όγκοι) ή λήψη ουσιών (πχ. ψευδαισθησιογόνα, κοκαϊνη) περιλαμβάνονται:
- Σχιζοφρένεια. Χαρακτηρίζεται από διαταραχές του συναισθήματος (αμφιθυμία, περίσφιγξη, απροσφορότητα), της συμπεριφοράς (απόσυρση, επιθετικότητα, παραδοξότητα), της σκέψης (διάσπαση, εκτροχιασμός, ασυναρτησία, ανακοπή, παραληρητικές ιδέες) και της αντίληψης (ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις). Υπάρχουν 5 τύποι σχιζοφρένειας: ο αποδιοργανωτικός, ο κατατονικός, ο παρανοϊκός, ο αδιαφοροποίητος, ο υπολειμματικός.
- Παραληρητική διαταραχή. Ψυχωσική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επίμονες παραληρητικές ιδέες (πχ ερωτομανιακές, μεγαλομανιακές, ζηλοτυπικές, διωκτικές, σωματικές). Η παραληρητική είναι χρόνια διαταραχή και η υπόλοιπη προσωπικότητα παραμένει αλώβητη.
- Σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή. Παρόμοια με τη σχιζοφρένεια, με παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις και ασυναρτησία, αλλά διαρκεί λιγότερο από 6 μήνες.
- Βραχεία ψυχωτική διαταραχή. Ψυχωσική διαταραχή διάρκειας μικρότερης των 4 εβδομάδων που εκλύεται από εξωγενή ψυχοπιεστικό παράγοντα.
- Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή. Χαρακτηρίζεται από συνύπαρξη σχιζοφρενικών συμπτωμάτων και υπερθυμίας (διπολικός τύπος) ή κατάθλιψης (καταθλιπτικός τύπος).
- Επινεμόμενη ψυχωτική διαταραχή. Η ίδια παραληρητική ιδέα εμφανίζεται σε 2 άτομα, από τα οποία το ένα έχει χαμηλότερη νοημοσύνη ή είναι περισσότερο εξαρτημένο από το άλλο.
- Επιλόχειος ψύχωση. Εμφανίζεται 2-3 ημέρες μετά τον τοκετό.
- Ψυχωτική διαταραχή μη αλλιώς προσδιοριζόμενη. Άτυπες εκδηλώσεις ψύχωσης που μπορεί να συνδέονται με πολιτισμικό περιβάλλον.